De vos Reynaert

De vos Reynaert - 1996

H 120cm, B 162cm

Reynaert de vos is een epischdierdicht uit de 13de eeuw dat geldt als een hoogtepunt in de Nederlandse middeleeuwse literatuur , hoewel het gebaseerd is op het Latijnse dierenepos Ysengrimus. In tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt is het verhaal geen fabel, maar een epos (heldendicht).


Het verhaal begint met een hofdag van koning Nobel. Alle dieren verschijnen, behalve één: Reynaert de Vos. Verschillende dieren doen hun beklag over de schurkenstreken van Reynaert, waaronder Isengrijn/Izegrim de wolf en de haan Cantecleer en ook het hondje Courtois. Grimbeert de Das, een neef van Reynaert, is de enige aan het Hof die Reynaert verdedigt. Koning Nobel besluit daarop om de vos voor het Hof te dagen. Daartoe worden Bruun de Beer en Tybeert de Kater als dagvaarders aangesteld.

Reynaert kan Bruun de Beer echter in een val lokken. Hij maakt hiervoor gebruik van Bruuns gulzigheid. Reynaert vertelt Bruun dat er honing in een opengespleten boom zit. Reynaert slaat de wiggen uit de boom en de beer komt vast te zitten, waarna de dorpelingen hem gruwelijk aftuigen. Vervolgens komt Tybeert de Kater. Ook deze keer is Reynaert de slimste; hij weet Tybeert op te sluiten in het kippenhok bij een vijandig gezinde pastoor. Uiteindelijk weet Grimbeert zijn oom te overtuigen om mee te gaan naar het Hof, omdat hij de derde in rij is die hem komt dagvaarden.

Reynaert probeert al het mogelijke om toch maar niet schuldig bevonden te worden voor zijn misdaden. Hij vertelt over zijn jeugdjaren en hoe hij vroeger heel onschuldig met kippen speelde, tot hij er een per ongeluk doodbeet. Sindsdien is hij verzot op de smaak van bloed. Koning Nobel en de zijnen blijven bij hun besluit. Uiteindelijk, wanneer Reynaert alleen met de koning en koningin is, komt hij met zijn beste list. Hij vertelt aan de koning het volgende verhaal: Reynaerts eigen vader, samen met Isengrijn, Bruun, Tybeert en Grimbeert, zouden een complot tegen de koning hebben beraamd. Zij hebben een grote schat vergaard, maar Reynaert heeft de geplande aanslag verijdeld door deze schat te stelen en te verbergen. Alleen Reynaert kent daarom de plaats waar de schat zich bevindt, namelijk de Kriekeput. Als de koning Reynaert vrij laat, zal Reynaert hem in ruil deze vindplaats bekendmaken.

Koning Nobel is eerst argwanend, maar wordt dan door zijn vrouw overgehaald en de vermeende samenzweerders worden ingerekend. Reynaert kiest het hazenpad, en vertrekt zogenaamd op bedevaart naar Rome. Vóór zijn vertrek wordt hij eerst thuisgebracht door Cuwaert de Haas en Belijn de Ram. In zijn burcht Maupertuus bijt Reynaert Cuwaert de strot door en samen met zijn vrouw en welpjes eet hij de haas op, waarna Reynaert Belijn met een tas terugstuurt naar koning Nobel. Reynaert vertelt dat er een brief in zit, maar in werkelijkheid heeft hij de kop van Cuwaert erin gedaan. Als koning Nobel eenmaal alles doorziet wordt hij echt boos en vertrekt met de edelen naar Reynaerts burcht om hem om te brengen, maar de slimme Reynaert is dan met zijn gezin al de wildernis in gevlucht.